Liệt dây thần kinh số 7 hay liệt mặt ngoại biên (Bell’s Palsy), là một tình trạng phổ biến nhưng gây ra nhiều lo ngại cho người bệnh vì ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống. Tắm đêm, đặc biệt là với nước lạnh, thường được xem như một yếu tố nguy cơ kích thích khởi phát tình trạng này. Dưới góc độ y khoa, việc phân tích nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh và các biện pháp phòng ngừa liệt dây thần kinh số 7 do tắm đêm là vô cùng cần thiết.
Tổng quan về liệt dây thần kinh số 7
Dây thần kinh số 7 là dây thần kinh vận động chính của các cơ vùng mặt, đồng thời tham gia vào một số chức năng khác như cảm giác vị giác ở 2/3 trước của lưỡi và điều tiết tuyến lệ. Khi dây thần kinh này bị tổn thương, các triệu chứng thường thấy bao gồm:
- Rối loạn vận động cơ mặt: Méo miệng, khó nhắm kín mắt, mất cân đối cơ mặt.
- Thay đổi cảm giác: Giảm vị giác, cảm giác khó chịu vùng tai hoặc nửa mặt.
- Rối loạn tiết dịch: Khô mắt, chảy nước mắt không kiểm soát, hoặc khô miệng.
Liệt dây thần kinh 7 gây méo miệng, mắt khó nhắm kín, mất cân đối cơ mặt
Hiện nay, có nhiều ý kiến cho rằng bệnh liệt dây thần kinh số 7 do tắm đêm, tuy nhiên điều này chưa hoàn toàn chính xác. Bởi liệt dây thần kinh số 7 có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:
- Nhiễm virus: Virus herpes simplex được xem là nguyên nhân hàng đầu, gây viêm và phù nề dây thần kinh trong ống xương.
- Thiếu máu cục bộ: Các yếu tố ảnh hưởng đến lưu thông máu, bao gồm lạnh đột ngột, có thể kích hoạt tình trạng này.
- Tổn thương cơ học: Chấn thương hoặc áp lực do phù nề trong ống thần kinh cũng là nguyên nhân tiềm tàng.
Tắm đêm – Yếu tố nguy cơ dẫn đến liệt dây thần kinh số 7
Tắm đêm không phải là nguyên nhân trực tiếp gây liệt dây thần kinh số 7, nhưng nó được ghi nhận như một yếu tố nguy cơ quan trọng, đặc biệt khi đi kèm với các điều kiện môi trường lạnh. Dưới đây là các cơ chế giải thích cho mối liên hệ liệt dây thần kinh số 7 do tắm đêm:
Tăng áp lực trong ống xương
Dây thần kinh số 7 nằm trong một ống xương hẹp (canalis facialis). Khi dây thần kinh bị lạnh đột ngột, tình trạng phù nề có thể xảy ra, gây chèn ép và tổn thương chức năng dẫn truyền thần kinh.
Co mạch máu ngoại biên do lạnh đột ngột
Khi tắm nước lạnh vào ban đêm, cơ thể phải đối mặt với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột. Phản ứng sinh lý của cơ thể là co mạch máu, bao gồm cả mạch máu nuôi dưỡng dây thần kinh số 7. Tình trạng này dẫn đến:
- Giảm lưu lượng máu, gây thiếu oxy cục bộ.
- Tăng nguy cơ viêm và phù nề dây thần kinh.
Mạch máu ngoại biên có thể bị co do tiếp xúc với nước lạnh đột ngột
Giảm đề kháng và dễ nhiễm trùng
Tắm đêm trong điều kiện lạnh có thể làm suy giảm hệ miễn dịch tạm thời, tạo điều kiện cho các tác nhân gây bệnh như virus herpes simplex tái hoạt động và tấn công dây thần kinh.
Thói quen kèm theo
Nhiều người sau khi tắm đêm không lau khô hoặc không giữ ấm đủ, ngủ trong môi trường lạnh hoặc có gió lùa, làm tăng nguy cơ tổn thương dây thần kinh.
Trích dẫn y văn: Một nghiên cứu của Peitersen (2002) đã chỉ ra rằng yếu tố lạnh, đặc biệt ở vùng đầu và mặt, là nguyên nhân phổ biến của liệt dây thần kinh số 7 tại các quốc gia có khí hậu lạnh. Chevalier et al. (2020) cũng ghi nhận rằng sự thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể kích hoạt viêm dây thần kinh ở những bệnh nhân có cơ địa nhạy cảm.
Biện pháp phòng ngừa liệt dây thần kinh số 7 do tắm đêm
Để phòng ngừa liệt dây thần kinh số 7 do tắm đêm, chúng ta cần lưu ý những điều sau:
Thay đổi thói quen tắm:
Tránh tắm nước lạnh vào ban đêm, đặc biệt sau 21h. Nếu cần, sử dụng nước ấm và tắm nhanh để hạn chế tiếp xúc lạnh kéo dài. Sau khi tắm, cần lau khô và giữ ấm vùng đầu, mặt, cổ.
Giữ ấm cơ thể:
Trong thời tiết lạnh, luôn bảo vệ vùng đầu và mặt bằng khăn hoặc mũ, đặc biệt khi di chuyển ngoài trời hoặc làm việc trong môi trường lạnh.
Tăng cường sức đề kháng:
Chế độ ăn giàu dinh dưỡng với các thực phẩm chứa nhiều vitamin B, C và E giúp bảo vệ thần kinh. Bên cạnh đó, cần tập thể dục đều đặn và ngủ đủ giấc để duy trì sức khỏe tổng thể.
Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C để phòng ngừa liệt dây thần kinh số 7
Giải pháp điều trị nếu bị liệt dây thần kinh số 7 do tắm đêm
Nếu bị liệt dây thần kinh số 7 do tắm đêm trước tiên người bệnh cần bình tĩnh, không được tự ý điều trị hoặc uống thuốc nếu chưa có chỉ dẫn của bác sĩ. Sau đó cần nhanh chóng liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được hỗ trợ kịp thời. Hiện nay bị liệt dây thần kinh 7 có các phương pháp điều trị như sau:
Điều trị y khoa sớm
Thời gian vàng để điều trị liệt dây thần kinh số 7 là trong vòng 72 giờ đầu. Các phương pháp phổ biến bao gồm:
- Sử dụng corticosteroid: Giảm viêm và phù nề dây thần kinh.
- Thuốc kháng virus: Dùng khi có nghi ngờ liên quan đến nhiễm virus herpes simplex.
- Bảo vệ mắt: Dùng nước mắt nhân tạo và miếng che mắt để tránh khô giác mạc khi mắt không thể nhắm kín.
Vật lý trị liệu và hỗ trợ phục hồi
- Massage mặt và thực hiện các bài tập phục hồi cơ mặt để duy trì sự linh hoạt của cơ.
- Chườm ấm vùng mặt giúp tăng lưu thông máu.
- Kích thích điện trị liệu nếu được bác sĩ khuyến nghị.
Điều trị liệt dây thần kinh số 7 bằng ghép gân cơ thái dương bán phần
Trong các trường hợp liệt dây thần kinh số 7 kéo dài, khi các biện pháp điều trị nội khoa hoặc vật lý trị liệu không mang lại hiệu quả, phẫu thuật chỉnh hình chức năng vùng mặt là giải pháp tối ưu. Tại Việt Nam, bác sĩ Phùng Mạnh Cường, với gần 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phẫu thuật thẩm mỹ, đã áp dụng thành công phương pháp ghép gân cơ thái dương bán phần để phục hồi chức năng vận động và thẩm mỹ vùng mặt cho bệnh nhân.
Nguyên lý:
Phẫu thuật sử dụng gân cơ thái dương – một cơ vận động mạnh và ổn định – để thay thế chức năng của các cơ mặt bị liệt. Kỹ thuật “bán phần” cho phép duy trì chức năng nhai tự nhiên của cơ thái dương trong khi vẫn tái tạo được sự vận động cần thiết cho vùng mặt bị tổn thương.
Ưu điểm của phương pháp tại Bác sĩ Phùng Mạnh Cường
- Kỹ thuật hiện đại, độ chính xác cao:
Bác sĩ Phùng Mạnh Cường áp dụng kỹ thuật vi phẫu và khâu tinh vi, giúp tối ưu hóa hiệu quả thẩm mỹ và phục hồi vận động tự nhiên của cơ mặt. - Kết quả lâu dài:
Gân cơ thái dương có khả năng duy trì sức mạnh cơ học ổn định, đảm bảo hiệu quả chức năng bền vững theo thời gian. - Thẩm mỹ vượt trội:
Phẫu thuật không chỉ giúp phục hồi chức năng mà còn tái tạo sự cân đối trên khuôn mặt, mang lại diện mạo tự nhiên. - Hạn chế tối đa biến chứng:
Với kinh nghiệm dày dặn trong phẫu thuật thẩm mỹ, bác sĩ đảm bảo tỷ lệ biến chứng thấp nhất và hỗ trợ chăm sóc hậu phẫu tận tình.
Kết luận và lời khuyên từ chuyên gia
Liệt dây thần kinh số 7 là tình trạng không nên xem nhẹ, và tắm đêm với nước lạnh là một yếu tố nguy cơ có thể phòng tránh. Để bảo vệ sức khỏe, hãy thay đổi lối sống, giữ ấm cơ thể và thăm khám kịp thời nếu có dấu hiệu bất thường. Việc điều trị sớm và đúng cách không chỉ cải thiện triệu chứng mà còn giúp người bệnh phục hồi hoàn toàn, tránh biến chứng lâu dài. Mọi vấn đề băn khoăn cần được giải đáp về liệt dây thần kinh số 7 do tắm đêm các bạn có thể liên hệ về bác sĩ Phùng Mạnh Cường theo thông tin dưới đây.
